Poradnik urządzania lasu dla leśników praktyków

TAKIEJ KSIĄŻKI JESZCZE NIE BYŁO ! Jest to kompendium wiedzy z zakresu urządzania lasu, a informacje w niej zawarte są zgodne z nową Instrukcją Urządzania Lasu. W książce uwzględniono bowiem zmiany zawarte w Instrukcji Urządzania Lasu z 2003 r. Ponadto w książce uwzględniono zmiany, które nastąpiły w siedliskoznawstwie leśnym oraz w klasyfikacji gleboznawczej. Książka ta jest kontynuacją serii wydawniczej "Poradnik...", w której ukazały się: "Poradnik hodowcy lasu", "Poradnik użytkowania lasu" i "Poradnik ochrony lasu".Znajomość zagadnień zawartych w książce może być bardzo przydatna w pracy leśnika, w tym i leśniczego. Wiedza teoretyczna poparta jest bowiem w książce różnego rodzaju przykładami, wzorami druków, praktycznymi sposobami prowadzenia obliczeń. Czytelnik może ponadto dowiedzieć się o rozpoznawaniu typów siedliskowych lasu, typów gleb, odczytywaniu map, oraz otrzymuje praktyczne informacje dotyczące prowadzenia prac geodezyjnych i stanu posiadania, itp. Jest to praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Bohdana Ważyńskiego. Autorami są wybitni specjaliści z zakresu urządzania lasu: mgr inż. Paweł Andruszkiewicz, prof. dr hab. Tomasz Borecki, prof. dr hab. Edward Stępień, dr Roman Wójcik,dr inż. Stanisław Gałązka, dr inż. Jan Głaz, dr inż. Roman Jaszczak, mgr inż. Zdzisław Kochan,mgr inż. Marek Maciantowicz, prof. dr hab. Ryszard Miś, dr inż. Paweł Strzeliński, mgr inż. Andrzej Węgiel,dr hab. Stanisław Miścicki, mgr inż. Jerzy Musiał, prof. dr hab. Krystyna Przybylska, dr Stanisław Zięba,dr inż. Paweł Rutkowski, dr inż. Irmina Maciejewska-Rutkowska, dr inż. Antoni Sienkiewicz,dr inż. Mirosław Nowiński, dr inż. Paweł Strzeliński, prof. dr hab. Bohdan Ważyński, dr inż. Stanisław Zajączkowski."Poradnik urządzania lasu" wydany jest w twardej oprawie, w formacie B5, o objętości 480 str. + 40 str. kredowej wkładki barwnej. Zawiera ok. 190 ilustracji, w tym m.in. barwne profile glebowe, przykłady map wykorzystywanych w urządzaniu lasu, itp.

Spis treści:

I. Podstawy urządzania lasu

1. Rys historyczny urządzania lasów na obszarze Polski

2. Podstawy prawne, cele i zadania urządzania lasu

2.1. Podstawy prawne urządzania lasu

2.2. Cele i zadania urządzania lasu

2.3. Instrukcje urządzania lasu

3. Gospodarka leśna

3.1. Modele gospodarstwa leśnego

3.2. Właściwości gospodarstwa leśnego

4. Regionalizacja przyrodniczo-leśna

5. Funkcje lasów

5.1. Wstęp

5.2. Funkcje lasów – obszar krajowy

5.3. Funkcje lasów – obszar lokalny

5.4. Kompleksy leśne

6. Podział prac urządzeniowych

II. Inwentaryzacja lasu

1. Wstęp

2. Prace geodezyjne i stan posiadania

2.1. Służba geodezyjna i kartograficzna

2.2. Ewidencja gruntów i budynków

2.3. Rozgraniczenie i podziały nieruchomości, wznowienie granic oraz inne prace geodezyjne

2.4. Zakładanie ksiąg wieczystych

2.5. Zakładanie ewidencyjnych map numerycznych w nadleśnictwie

2.6. Prowadzenie stanu posiadania

2.7. Dokumentacja geodezyjna dla potrzeb urządzania lasu

2.8. Wykaz aktów prawnych

2.9. Słowniczek pojęć geodezyjno-prawnych

2.10. Wzory i przykłady dokumentów

3. Podstawy inwentaryzacji gleb

3.1. Wstęp

3.2. Opis profilu glebowego

3.3. Próchnica leśna

3.4. Wybrane elementy klasyfikacji gleb leśnych Polski

3.5. Typy, podtypy i odmiany podtypów typów gleb leśnych Polski

3.6. Skały macierzyste gleb

3.7. Gatunki gleb

3.8. Uwilgotnienie gleb i siedlisk

3.9. Gleby porolne

4. Inwentaryzacja siedlisk

4.1. Podstawy klasyfikacji typów siedliskowych lasu

4.2. Charakterystyka typów siedliskowych lasu

a. Siedliska w stanie zbliżonym do naturalnego

b. Siedliska porolne

4.3. Rozpoznawanie przestrzenne gleb i typów siedliskowych lasu

a. Siedliskowe powierzchnie typologiczne

b. Wyłączenia typologiczne

4.4. Mapy typologiczne

4.5. Operat siedliskowy

5. Opis taksacyjny (grunty leśne i nieleśne)

5.1. Wstęp

5.2. Podstawy wyodrębniania wyłączeń taksacyjnych

5.3. Opis gruntu leśnego

5.4. Opis gruntu leśnego związanego z gospodarką leśną i opis gruntu nieleśnego

6. Inwentaryzacja zasobów drzewnych

6.1. Wstęp

6.2. Tradycyjne metody określania zasobności drzewostanu

a. Klasyfikacja metod

b. Metoda szacunkowa

c. Metoda powierzchni próbnej

d. Metoda pomiaru całego drzewostanu

6.3. Matematyczno-statystyczna metoda inwentaryzacji zasobów drzewnych – charakterystyka ogólna

6.4. Matematyczno-statystyczna metoda inwentaryzacji zasobów drzewnych – zastosowania praktyczne według Instrukcji z 1994 r.

a. Założenia ogólne

b. Wariant I – inwentaryzacja zasobów drzewnych w poszczególnych drzewostanach

c. Wariant II – inwentaryzacja zasobów drzewnych przy zastosowaniu stratyfikacji drzewostanów

d. Wariant III – inwentaryzacja zasobów drzewnych przy wykorzystaniu równań regresji

e. Ocena metody inwentaryzacji zasobów drzewnych stosowanej dotąd w praktyce urządzania lasu i kierunki jej doskonalenia

6.5. Przykłady obliczeń zasobności drzewostanów i ich elementów taksacyjnych

a. Określenie zasobności drzewostanu metodą szacunkową

b. Określenie zasobności drzewostanu za pomocą tradycyjnej powierzchni próbnej

c. Określenie zasobności drzewostanu metodą losowych powierzchni próbnych relaskopowych

d. Określenie zasobności drzewostanu metodą losowych powierzchni próbnych kołowych

e. Przykład wyników inwentaryzacji zasobów drzewnych przy zastosowaniu stratyfikacji

7. Określenie bieżącego przyrostu miąższości drzewostanów

8. Pomiar granic wydzieleń taksacyjnych i ustalenie ich powierzchni

9. Monitoring lasu

9.1. Pojęcie, cel i zadania

9.2. Monitoring biologiczny lasu

9.3. Ustalanie stref uszkodzenia od przemysłu

9.4. Inwentaryzacja uszkodzeń drzewostanów liściastych

9.5. Problemy i perspektywy rozwoju monitoringu lasów w Polsce

10. Wielkoobszarowa inwentaryzacja lasu

10.1. Wprowadzenie

10.2. Podstawy metodyczne

10.3. Założenia techniczne

10.4. Zakres inwentaryzacji wielkoobszarowej

10.5. Przykłady wykorzystania metod wielkoobszarowej inwentaryzacji lasu

III. Opracowanie wyników inwentaryzacji lasu

1. Skompletowanie materiałów do kameralnego opracowania inwentaryzacji

2. Wykonanie map obrazujących wyniki inwentaryzacji lasu

3. Sporządzenie oryginałów opisów taksacyjnych

4. Sporządzenie kart ewidencji drzewostanów

4.1. Blok OPIS TAKSACYJNY

4.2. Blok PLAN

4.3. Blok WYKONANIE

4.4. Blok INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE

4.5. Podsumowanie

5. Wykonanie zbiorczych zestawień inwentaryzacyjnych

5.1. Rodzaje zestawień inwentaryzacyjnych

5.2. Tabele klas wieku

5.3. Zestawienia powierzchni gruntów

5.4. Zestawienia przeciętnych elementów taksacyjnych

6. Metody przetwarzania wyników inwentaryzacji lasu

IV. Mapy leśne

1. Wstęp

2. Leśne mapy analogowe

2.1. Rodzaje map

2.2. Mapa gospodarcza

2.3. Mapa glebowo-siedliskowa

2.4. Mapy gospodarczo-przeglądowe obszaru leśnictwa

2.5. Mapy przeglądowe

2.6. Mapy terytorialnego zasięgu działania nadleśnictwa

2.7. Mapy programu ochrony przyrody

3. Leśne mapy numeryczne

3.1. Materiały źródłowe do wykonania leśnej mapy numerycznej

3.2. Legenda leśnej mapy numerycznej

3.3. Mapy tworzone w technologii numerycznej do operatu urządzeniowego

3.4. Zestawienia gotowych map tematycznych do przeglądarki leśnej mapy numerycznej

3.5. Podsumowanie

V. Opracowanie planu urządzenia lasu

1. Wstęp

2. Podstawy gospodarki leśnej

2.1. Podział lasu (obrębu) na gospodarstwa

2.2. Wiek rębności

2.3. Podział przestrzenny (powierzchniowy) lasu

2.4. Podział ostępowy i zasady projektowania działek zrębowych

2.5. Podział użytków drzewnych

3. Regulacja rozwoju lasu i etatu cięć użytków rębnych i przedrębnych

3.1. Podstawy metod regulacji w urządzaniu lasu

3.2. Praktyczny podział modeli regulacji rozwoju lasu

3.3. Model rozwoju lasu podlegającego ścisłej ochronie i samoregulacji (rezerwaty ścisłe, lasy całkowicie wyłączone z gospodarki leśnej)

3.4. System regulacji procesów rozwoju lasu i rozmiaru użytkowania rębnego w gospodarstwie leśnym

4. Opracowanie średniookresowego planu zagospodarowania lasu

4.1. Wstęp

4.2. Plan głównego użytkowania lasu

4.3. Prognoza rozwoju zasobów drzewnych

4.4. Plan hodowli lasu

4.5. Plan ochrony lasu

4.6. Plan ochrony przeciwpożarowej

4.7. Plan ubocznego użytkowania lasu

4.8. Plan zagospodarowania rekreacyjnego

4.9. Plan budownictwa ogólnego

4.10. Plan budownictwa drogowego

4.11. Plan melioracji i zabudowy potoków górskich

4.12. Wytyczne wykonywania czynności gospodarczych

5. Plan urządzenia lasu nadleśnictwa

5.1. Część ogólna – elaborat

5.2. Zestawienie operatu urządzenia lasu

5.3. Program ochrony przyrody w nadleśnictwie

6. Postępowanie przy opracowaniu planu urządzenia lasu

VI. Urządzanie górskich lasów ochronnych

1. Wprowadzenie

2. Ogólne zasady urządzania górskich lasów ochronnych

3. Statystyczno-matematyczny system inwentaryzacji i kontroli lasu

3.1. Podstawy metodyczne

3.2. Prace pomiarowe na kontrolnej powierzchni próbnej i zestawienie wyników inwentaryzacji na karcie ewidencyjnej jednostki kontrolnej

4. Taksacyjny opis stanu lasu przystosowany do waloryzacji i planowania zabiegów hodowlano-ochronnych

5. Zbiorcze zestawienie taksacji i wyników inwentaryzacji zasobów leśnych oraz ich wykorzystanie w planowaniu urządzeniowym

6. Regulacja rozmiaru użytkowania

7. Zasadnicze treści planu urządzenia górskich lasów ochronnych

 VII. Urządzanie lasów niepaństwowych

1. Wstęp

2. Urządzanie lasów prywatnych

2.1. Zlecanie uproszczonych planów urządzenia lasu

2.2. Ewidencja gruntów a planowanie urządzeniowe w lasach prywatnych

2.3. Inwentaryzacja stanu lasu

2.4. Pomiar sytuacji wewnętrznej i ustalenie powierzchni pododdziałów

2.5. Rejestr działek leśnych i gruntów przeznaczonych do zalesienia według właścicieli

2.6. Zadania i wskazania gospodarcze

2.7. Materiał kartograficzny

2.8. Dane do systemu informacyjnego o stanie lasów prywatnych

2.9. Procedura zatwierdzania uproszczonych planów urządzenia lasu i nadzoru nad ich realizacją

2.10. Inwentaryzacja stanu lasu

2.11. Przykład uproszczonego planu urządzenia lasu

3. Urządzanie lasów komunalnych

3.1. Wstęp

3.2. Zasady sporządzania planu urządzenia lasu komunalnego (miejskiego, gminnego)

3.3. Postępowanie w zakresie gospodarki leśnej

3.4. Techniczne zagospodarowanie lasu do wypoczynku

VIII. Technologia prac urządzeniowych i rozwój urządzania lasu

1. Systemy informacyjne w urządzaniu lasu

1.1. System informacyjny leśnictwa (SIL) i koncepcja systemu SIP w Polsce

1.2. System Informatyczny Lasów Państwowych (SILP)

1.3. System Informacji Przestrzennej (SIP)

1.4. Zastosowanie przeglądarek MAPNIK i MAPAN w nadleśnictwie

1.5. Aktualizacja danych urządzeniowych

2. Aktualna technologia prac urządzeniowych i perspektywy rozwoju urządzania lasu

2.1. Technologia oraz kierunki rozwoju prac urządzeniowych

2.2. Zastosowanie teledetekcji w urządzaniu lasu oraz w inwentaryzacjach określających stan lasu

2.3. Informatyzacja w urządzaniu lasu

3. Perspektywy rozwoju polskiej metody urządzania lasu